Evalueren van wereldburgerschapscompetenties
Illustraties: Charlotte Van Hacht
Wereldburgerschapseducatie (WBE) wil mondiaal bewustzijn en kritisch burgerschap stimuleren door in te zetten op competenties zoals kritisch denken, empathie, solidariteit, respect voor diversiteit, participatie en debatteren. Het evalueren hiervan vormt een uitdaging voor scholen en educatieve organisaties aangezien wereldburgerschapseducatie niet alleen kennis maar ook sociaal-emotionele en gedragsmatige competenties omvat die niet altijd in de klassieke evaluatiemethoden te vangen zijn.
WBE bestaat niet alleen uit vaardigheden en attitudes in vele vormen, maar komt ook op een gevarieerde manier aan bod in klas- en schoolcontext. Hierdoor is een divers pallet aan evaluatiemethoden nodig. Bovendien zal de individuele leerling deze competenties afwisselend en op een eigen tempo ontwikkelen. Het doel is om iedereen maximale kansen te bieden om
zich te ontplooien. In deze context vervult evalueren verschillende functies: zicht geven op de vooruitgang van de leerling, het bereiken van bepaalde doelen, de vooruitgang communiceren, sterktes en groeimogelijkheden identificeren en deze informatie gebruiken om leerdoelen te stellen. Naast een zoektocht naar out-of-the box methodieken ondervinden scholen ook het belang van een sterke visieontwikkeling omtrent wereldburgerschap en hieraan gekoppeld een schoolbreed gedragen evaluatiebeleid.
De nieuwe eindtermen secundair onderwijs zijn een katalysator voor scholen en educatieve organisaties om met deze uitdagingen aan de slag te gaan. Wereldburgerschapscompetenties waren voorheen vooral te situeren binnen de vakoverschrijdende eindtermen met louter een inspanningsverplichting voor de school. Door de nieuwe indeling volgens sleutelcompetenties valt het onderscheid tussen vakgebonden en vakoverschrijdende eindtermen weg en zijn alle eindtermen te bereiken, met uitzondering van attitudinale eindtermen. De overheid schuift wel duidelijk Burgerschap, met een grote portie wereld, naar voren als een sleutelcompetentie. Deze is transversaal en niet vastgehaakt aan bepaalde vakken. Alle scholen zijn vrij om te beslissen binnen welke vakken en leergebieden ze welke eindtermen realiseren.
Bij hun zoektocht naar het realiseren van de eindtermen burgerschap, doen scholen graag beroep op externe expertise om WBE-thema’s bij leerlingen levendig te maken. Dit extern educatief aanbod is extra aantrekkelijk als er ondersteuning geboden wordt rond concrete competenties en eindtermen, en rond hoe deze geëvalueerd kunnen worden. Er is vraag naar evaluatie-methodieken en feedback-tools, waarbij WBE-aanbieders ook inspiratie kunnen putten uit instrumenten van hun eigen impactmeting. Hiervoor maken ze best de vertaalslag naar de noden van de school want evalueren moet echt op maat van de school, leerkracht en leerling zijn.
Omdat de impact van losse activiteiten eerder beperkt is, kunnen educatieve organisaties ook een belangrijke rol spelen in het begeleiden van scholen naar een meer verankerde aanpak. Scholen waarbij WBE op een geïntegreerde en projectmatige manier aan bod komt, vinden immers gemakkelijker hun weg in het evalueren ervan dan scholen die vasthouden aan een klassieke vakkenstructuur.
Kruit draagt graag haar steentje bij door het thema van evalueren in de context van wereldburgerschapseducatie te exploreren. Hierbij willen we graag iedereen inspireren die belang hecht aan (wereld)burgerschapseducatie en zoekende is naar een kwaliteitsvolle evaluatie ervan. We gingen in gesprek met onderwijskoepels, educatieve organisaties en scholen over hun zoektocht om de groeiwinst in het leerproces van hun leerlingen zichtbaar te maken. De verhalen van scholen inspireerden ons tot vier beeldverhalen die de praktijk illustreren. Je kan hier ook de gebundelde verhalen vinden.
Twee zaken staan alvast buiten kijf: een goed evaluatiebeleid draagt bij aan de onderwijskwaliteit en de praktijk van evalueren van wereldburgerschapscompetenties daagt ons denken over onderwijs in de 21ste eeuw uit.
Veel leesplezier!
Issue paper 2 : De verhouding tussen wereldburgerschapseducatie en educatie voor duurzame ontwikkeling
De SDGs schuiven wereldburgerschapseducatie en educatie voor duurzame ontwikkeling naar voor als de ideale kaders om globale uitdagingen binnen te brengen in de klas. Door hun toenemende populariteit klinkt vaker de vraag wat deze educaties precies verbindt en onderscheidt.
Deze issue paper is ook raadpleegbaar in het Frans en het Engels. Contacteer hanna.dekerk@enabel.be indien je graag een gedrukte versie van deze publicatie zou ontvangen.
Artikelenreeks: Dekolonisering in het onderwijs
De koloniale kwestie met de vraag hoe we als land moeten omgaan met het eigen koloniale verleden staat opnieuw in het brandpunt van de belangstelling. In deze publieke debatten zijn koloniale beeldvorming en perspectieven uit het verleden nog steeds dominant. Ook in een onderwijscontext, in de lessen geschiedenis bijvoorbeeld, wordt nog vaak met een eenzijdige, Westerse bril naar het koloniale verleden gekeken. Sociale bewegingen zoals Black Lives Mater bewijzen echter dat de kritiek en het bewustzijn omtrent de deze problematiek sterk toeneemt, net zoals de aandacht voor het belang van multiperspectiviteit – ook in de schoolpraktijk.
BeGlobal houdt de vinger aan de pols en laat verschillende stemmen uit het debat rond dekolonisatie aan het woord. Centraal staat de vraag of en hoe multiperspectiviteit in het geschiedenisonderwijs kan helpen om dergelijke eurocentrische benaderingen te doorbreken. Om zo bij te dragen aan een gedekoloniseerde, inclusieve, sociaal-rechtvaardige samenleving.
Inspiratiebrochure: Digitale praktijken voor wereldburgerschapseducatie
Met deze inspiratiebrochure tracht Kruit aan de hand van enkele sprekende voorbeelden het potentieel van digitale tools voor wereldburgerschapseducatie (WBE) uit te
lichten. Deze brochure is in eerste instantie ontwikkeld voor educatieve aanbieders van WBE, maar ook voor praktijkactoren uit het onderwijs willen we relevant zijn.
Aan de hand van een exploratieve werkwijze werd in kaart gebracht welke zaken de sector van belang acht bij het ontwikkelen en/of gebruiken van educatieve digitale tools. Contacteer hanna.dekerk@enabel.be indien je graag een gedrukte versie van deze publicatie zou ontvangen.
Issue paper 1 : Verschillende stromingen van wereldburgerschapseducatie
BeGlobal wil via boeiende publicaties een brug slaan tussen theorie en praktijk in de sector van wereldburgerschapseducatie.
Deze issue paper maakt een analyse van de verschillende stromingen binnen wereldburgerschapseducatie, en bekijkt hoe ze zich tot elkaar verhouden. Deze publicatie is ook verkrijgbaar in het Frans en Engels. Contacteer hanna.dekerk@enabel.be indien je graag een gedrukte versie van deze issue paper zou ontvangen.
Extra gekruit
In het schooljaar 2019-2020 traden de nieuwe eindtermen voor de eerste graad van het secundair onderwijs in voege. Ze focussen onder meer op burgerschap, duurzaamheid en mediawijsheid. Voor wereldburgerschapseducatie breekt er met andere woorden een nieuw momentum aan.
Daarom pakt BeGlobal uit met een unieke artikelenreeks over het belang van wereldburgerschapscompetenties in het onderwijs: Extra gekruit. Extra gekruit is een bundeling van 10 artikelen waarbij experten uit het werkveld of het beleid praktische en verhelderende inzichten geven over verschillende aspecten van wereldburgerschapseducatie.
Wenst u graag één of meerdere printversies van deze publicatie te ontvangen? Aarzel niet om deze gratis aan te vragen via hanna.dekerk@enabel.be.
Inspiratiegids: Doelgerichte schooltrajecten rond wereldburgerschapseducatie
“Wetenschappelijk onderzoek stelt dat ‘one-shots’ op het vlak van wereldburgerschapseducatie slechts een beperkt effect bij de leerlingen bereiken. Ook – en vooral – de leef- en leeromgeving en het gedrag dat leerlingen bij hun medeleerlingen en leerkrachten ervaren, hebben een cruciale invloed op hoe zij zich ontwikkelen. Daarom is samenwerking op alle domeinen van de school een sleutelbegrip en gaan scholen voor de verankering van wereldburgerschapseducatie best voor een ‘integrale schoolbenadering’ of ‘whole school approach’.
Dat is ook de insteek die in deze inspiratiegids wordt gehandteerd. In deze publicatie bundelen we op een overzichtelijke manier de kennis en expertise van diverse actoren uit het werkveld. Deze gids claimt geen absolute alwetendheid, maar wil tips en kaders aanreiken om, hetzij als school zelf, hetzij samen met pedagogische begeleiding van een koepel of een ngo aan de slag te gaan. De checklists zorgen ervoor dat de aangeboden informatie op een handige manier kan worden vertaald naar praktijk.”
Download hier eveneens de invulbare checklists uit de inspiratiegids in een drukklaar PDF-bestand.
Wenst u graag één of meerdere printversies van deze publicatie te ontvangen? Aarzel niet om deze gratis aan te vragen via hanna.dekerk@enabel.be.